اینترفیس ها - Interfaces

تمام مواردی که در آبجکت اینترفیس تعریف میشوند، باید در آبجکت یا کلاسی که از اینترفیس ارث بری میکند، وجود داشته باشد.

اینترفیس یعنی قرار است تمام اجزای ذکر شده، پیاده سازی شوند (با همان نوع و مجوزهایی که تعیین شده است)

مگر اینکه با علامت (؟) تعیین کنیم که پیاده سازی این مورد اختیاری است، یعنی میتواند در آبجکت نمونه برداری شده وجود داشته باشد و میتواند وجود نداشته باشد.

interface ITestName{
    myName:string;
    myLname:string;
    myAge:number;
    testFunc():void;
    optional ?:string;
}
let mok:ITestName = {
    myName:'mokhtar',
    myAge:24,
    myLname:"mohammadiyan",
    testFunc(){
        console.log(this.myAge);
    }
}
console.log(mok)

نکته : شاید هنگام نوشتن اینترفیس ندانیم که از چه نامی قرار است برای یک خاصیت استفاده شود ولی از وجودش اطمینان داریم. در چنین مواقعی به صورت زیر عمل میکنیم.

[propName:string]:any;

نام خاصیت در آبجکت به عنوان کلید مورد استفاده قرار میگیرد و از نوع رشته است.

خواص فقط خواندنی - ReadOnly

کلمه کلیدی Readonly یک خاصیت درون class , type , interface را تبدیل به خاصیت فقط خواندنی می کند. اعضای readonly می توانند خارج از کلاس قابل دسترسی باشند. اما مقدارشان قابل تغییر نیست. از آنجائیکه اعضای readonly در خارج کلاس قابل تغییر نیستند. باید در declaration اولیه یا سازنده کلاس، اعلان یا مقداردهی شوند .

class Employee {
    readonly empCode:number;
    empName:string;

    constructor(name:string,code:number){
        this.empName = name;
        this.empCode = code; // خاصیت فقط خواندنی درون سازنده، مقداردهی شد
    }
}

let emp = new Employee('Mokhtar',340);
console.log(emp.empName);//Mokhtar
console.log(emp.empCode);//340
emp.empName = "Amir";
console.log(emp.empName);//Amir
emp.empCode = 520;// خطای کامپایلر

شاید در مواقعی بخواهیم که یکی از توابع کلاس یک نمونه یا instance از کلاس ما را به صورت آبجکت در اختیار ما قرار دهد و حتی شاید نیاز باشد آن را درون یک متغیر بریزیم . کلاس را مجهز به این قابلیت بکنیم که از خودش آبجکت ارائه دهد. از چنین کلاسی در هر بار فقط یک آبجکت صادر میشود و آن هم خودش تحویل میدهد.

class OnlyOne{
    private static instance:OnlyOne;
    private constructor(public name:string){}

    static getInstance(){
        if(!this.instance){
            this.instance = new OnlyOne('This is an instance of OnlyOne.');
        }
        return this.instance;
    }
}

let newObj = OnlyOne.getInstance();
console.log(newObj);

static:

از قابلیت های ES6 است و بنابراین در تایپ اسکریپت نیز وجود دارد.

اعضای استاتیک یک کلاس با استفاده از نام کلاس و یک نقطه قابل دسترسی هستند و نیازی نیست برای دسترسی به آن از روی کلاس نمونه سازی انجام شود.

<className> . <StaticPeroperty>

اعضای استاتیک با کلمه کلیدی static تعریف میشوند.

class Circle{
    static pi:number = 3.14;
}

console.log(Circle.pi);

متودهای استاتیک:

class Circle{
    static pi:number = 3.14;
    static calculateArea(radius:number){
        return this.pi*radius*radius;
    }
}

console.log(Circle.calculateArea(5))

در متود calculateArea با کلمه کلیدی this به خاصیت pi دسترسی پیدا کردیم. میتوانستیم به جای this از نام کلاس یعنی Circle هم استفاده کنیم. استفاده از هر دو روش امکان پذیر است.

this.pi // معمولا وقتی استفاده میشود که هم متود وهم خاصیت، هر دو استاتیک هستند
Circle.pi // معمولا وقتی استفاده میشود که متود استاتیک نیست ولی خاصیت استاتیک است

نکته مهم :

نه کلاس و نه متود سازنده اش نمیتوانند استاتیک باشند.

تصور کنید یک کلاس فقط شامل خواص و متودهای استاتیک باشد، بنابراین نمیتوان از آن کلاس یک شئ ایجاد کرد چون هیچ رفتار خاصی از هیچ نوعی از خودش بروز نمیدهد. در چنین کلاسی بهتر است خواص و متودهای Helper یا کمکی تعریف کنیم که عمومی هستند و به سایر اعضای کلاس های ما وابستگی ندارند.

عموماً متودهای کمکی در یک برنامه به صورت مکرر فراخوانی شده و نیاز است که به سرعت در دسترس باشند.

متودهای getter و setter

با توجه به مثال زیر که کامنت گذاری شده میتوانید به راحتی مفهوم توابع get و set را متوجه شوید:

class Planet {
    private _color:string = "Green";

    get color(){
        return this._color;
    }
    set color(val:string){
        this._color = val;
    }
}

let planet = new Planet();
console.log(planet.color); // Get این یعنی
planet.color = "blue";     // Set این یعنی
console.log(planet.color)

استفاده از کلاس ها برای ایجاد اشیا

مجوزهای دسترسی به خواص و متودهای کلاس:

public : پیشفرض - هم در خود کلاس و هم در خارج کلاس قابل دسترسی و استفاده است.

protected : فقط درون کلاس جاری(خود کلاس) و فرزندان کلاس قابل دسترسی است. یعنی در کلاس های فرزند نیز میتوان با کلمه کلیدی this به خواص و متودهای protected دسترسی داشت.

private : فقط و فقط در خود کلاس قابل استفاده است و حتی فرزندان کلاس نمیتوانند به خواص و متودهای private دسترسی داشته باشند.

مثال کلاس :

class Person {
    name:string; // default is public accesor
    private type:string;
    protected age:number;

    constructor(name:string,public userName:string){
        this.name = name;
    }
}

const person = new Person("Mokhtar","Mohammadiyan");
console.log(person)
console.log(person.name)

نکنه مهم : پارامترهایی که در constructer تعریف میشوند هم خواص کلاس هستند که به صورت ورودی دریافت میشوند.

متودهای درون کلاس و دسترسی به یکدیگر

class Person {
    name:string; // default is public accesor
    private type:string;
    protected age:number;

    constructor(name:string,public userName:string){
        this.name = name;
        this.age = 34;
    }

    printAge():void{
        this.setType("Old Guy");
        console.log(this.age);
    }

    setType(type:string):void{
        this.type = type;
        console.log(this.type);
    }
}

const person = new Person("Mokhtar","Mohammadiyan");
person.printAge();
person.setType("Old");

اگر متود setType را به صورت private تعریف کرده بودیم، فقط در داخل کلاس قابل استفاده بود و در مثال فوق ما پیغام خطای کامپایلر مواجه میشدیم. 

Functions in typescript

توابع ----> [نوع داده ای که برمیگرداند] و [نوع داده پارامترهایش] مشخص میشوند.

let myName:string = "Mokhtar";

function getMyName():string{
    return myName;
}

console.log(getMyName());

وقتی که تعیین کردیم نوع داده بازگشتی تابع یک رشته است دیگر نوع داده ای که قرار است Return شود نمیتواند عددی باشد.

نوع داده Void

برای وقتی که تابع قرار نیست هیچ مقداری را برگرداند، و مثلاً فقط یک دستور را اجرا میکند و چیزی Return نمیشود. مثال:

function Logger(text:string):void{
    console.log(text)
}
Logger('Mokhtar Mohammadiyan')

مثال دیگر:

function Sum(num1:number,num2:number):number{
    return num1+num2;
}

console.log(Sum(5,6));

به مثال های زیر خوب دقت کنید تا چند مدل استفاده از نوع داده را یاد بگیرید.

function getName():void{
    console.log("Mokhtar Mohammadiyan") ;
}

function Sum(num1:number,num2:number):number{
    return num1+num2;
}

let myFunc;
    myFunc = getName;
    myFunc();
    myFunc = Sum(5,7);
    console.log(myFunc)

مثال دیگر که در آن به یک متغیر، نوع داده تابع را اختصاص دادیم.

let newFunc:(name:string,age:number|string)=>number|string;

انواع داده

اگر نوع متغیر را مشخص نکنیم به صورت خودکار نوع داده any به آن اختصاص داده میشود.

let myName:string = "Mokhtar";
let myAge:number = 34;
let hasAnimal:boolean = false;

let newName; // نوع این متغیر به صورت پیشفرض any میباشد

آرایه ها و نوع داده آرایه

let arr:any[]; // این آرایه میتواند شامل هر نوع داده ای باشد
let arr2:number[]; // این آرایه فقط میتواند شامل اعضای عددی باشد
let arr3:string[];// این آرایه فقط میتواند شامل اعضای رشته ای  باشد
let arr4:(string|number)[]; // اعضای این آرایه میتوانند هم عددی و هم رشته ای باشند

نوع داده توپلس Tuples

آرایه که شامل تعداد مشخصی عضو با نوع داده مشخص میباشد.

let address:[string,number];// این آرایه فقط باید 2 عضو داشته باشد که اولی رشته و دومی عددی است
address = ['Tehran',52]; 

مثال دیگر:

let address2:[(string|number),number];
address2 = ['56',52]; 

در مثال فوق تعیین کردیم که عضو اول آرایه میتواند هم رشته و هم عدد باشد.

نوع داده Enum - قابل شمارش

یک نوع داده ای تعریف شده توسط برنامه نویس را که به آن نوع داده شمارش میگویند، ایجاد میکند، نحوه ایجاد یک نوع داده شمارش به صورت زیر است:

enum enumName {const1,const2,const3,...,constn}

به صورت پیشفرض مقداردهی ثابت ها با 0 شروع میشود.

برخی کاربردهای enum مثل: فصل ها، روزهای هفته، رنگ ها، روزهای ماه، ماه های سال

مثال های enum:

enum TrueFalse{
    false, // به صورت خودکار مقدارش برابر 0 است
    true //  به صورت خودکار مقدارش برابر 1 است
}

مثال بعدی:

enum Days{
    SAT = 1,
    SUN,
    MON,
    TUE,
    WED,
    THU,
    FRI
}

در مثال فوق چون مقدار SAT را برابر 1 قرار دادیم، به صورت خودکار مقادیر بعدی 2و3 و ..7 میشوند.

* نکته : بهتر است ثابت ها را با حروف بزرگ تعریف کنیم تا با متغیرها اشتباه نشوند.

enum Colors{
    BLACK = 2,
    GREEN = 4,
    RED = 3,
    BLUE = 5,
    GRAY, // مقدار ندارد اما چون مقدار قبلی 5 است ، مقدار 6 به آن تعلق میگیرد
    WHITE = 0
}

در ضمن میتوانیم نوع داده فوق را به یک متغیر اختصاص دهیم که یعنی متغیر ما از نوع Colors است و فقط مقداری از همین نوع را میپذیرد.مثال:

let myColor:Colors = Colors.RED;
console.log(myColor)

نوع داده Any

اگر به یک متغیر هیچ نوع داده ای ندهیم. نوع اولین مقدار به آن اختصاص پیدا میکند و اگر بعداً این نوع تغییر کند کامپایلر خطا میگیرد. اما اگر از همان ابتدا نوع داده any را به آن بدهیم هیچ مشکلی بوجود نمی آید.

let car:any= "BMW";
console.log(car);
car = {brand:"BMW",series:3};
console.log(car)

نوع داده Never

نوع داده Never میگوید که هیچ دستوری قرار نیست اجرا شود و هیچ داده ای قرار نیست برگشت داده شود. هیچوقت. مثال:

function errorLog():never{
    throw new Error('این یک پیغام خطای سفارشی است');
}

مجوز داشتن چندین نوع

در صورت لزوم با استفاده از | نوع داده هایی که یک متغیر میتواند داشته باشد را مشخص میکنیم تا متغیر ما محدود به یک نوع داده نباشد.

let orType:string|number|boolean|number[]|object;

نکته مهم : 

اگر یک متغیر میتواند مقدار null داشته باشد باید مشخص کنیم.مثال:

let canBeNull:number|null;
    canBeNull = 12;
    canBeNull = null;

یا اینکه در تنظیمات کامپایلر مشخص کنیم که متغیرهایی که نوع داده null گرفته اند، چشم پوشی کند. یا کلا null رو بی خیال شود و خطا نگیرد.